Deskundigheid ten top

Wat zou we toch moeten als we geen deskundigen hadden. Miljoenen mensen zouden zich existentieel verloren voelen en verdwaast ronddolen in het Grote Niets. Een afschuwwekkend dilemma, dat ik graag eens wil voorleggen aan Bert Bokhoven, de onbekende filosoof. Ongetwijfeld zal Bert ook hier weer een vlijmscherpe doch praktische visie op hebben. Een visie ontsproten aan de briljante geest van een ware deskundige; een deskundige die zich niet laat voorstaan op zijn kennis. Een deskundige die ondanks zijn intellectuele lenigheid en spitsvondigheid eenvoudig gebleven is. Eenvoudig als ware hij de Paus zelve.

Bert, begon ik mijn betoog, ik kom op de meest ongebruikelijke onderwerpen ineens deskundigen tegen. Zelfbenoemd of voorzien van certificaten. Laat mij een paar voorbeelden geven.

Soms verbaas ik mij over het gemak waarmee alpha georiënteerde onderzoekers intelligentietesten menen te moeten interpreteren. In het verre verleden werd mij  gevraagd te antwoorden op het raadsel " koe staat tot berg, als muts staat tot ......" de referentiegroep van 300.000 soortgenoten blijkt daar een standaard antwoord op te geven. Ik bleek evenwel een ander antwoord te hebben en had het volgens de onderzoeker dus helemaal fout. Toen ik hem vroeg wat er dan fout was aan mijn antwoord werd de goede man zelfs boos. En dat terwijl er wel degelijk een logica in mijn antwoord zat, ook al weet ik nu niet meer wat de vraag precies was en mijn antwoord daarop. Ik zou als onderzoeker juist concluderen dat er sprake was met een creatieve geest die buiten de geijkte patronen denkt. Dat past echter niet in het onderzoek sjabloon.  Uiteindelijk gaat het kennelijk om het vooraf opgestelde referentiekader.

Als de vraagt komt welk getal niet in de rij 1, 2, 4, 8, 15, 16 past wordt je geacht 15 te antwoorden. Als ik het antwoord 16 geef is dat helemaal fout. Maar wat als nu blijkt dat 16 het menu met bami is en alle andere nummers de menu's met nasi zijn, heb ik het dan nog helemaal fout? Ik dacht het toch niet.

Inmiddels heb ik geleerd dat de werkelijkheid niet veelal niet in de regels past. Soms vermakelijk maar soms ook heel vermoeiend om zaken niet echt mis te laten lopen.   Hoe dan ook, ik was nergens geschikt voor, maar de werkelijkheid heeft – gelukkig - bepaald anders uitgepakt. Maar misschien komt dat wel omdat ik - niet verder vertellen - eigenlijk helemaal niets kan. Maar daar wel heel erg goed in ben. Het is maar net met wie je het vergelijkt. 

Zo maakte ik onlangs nog mee dat een meisje met een geestelijke achterstand – waar wij verantwoordelijk voor zijn – gevraagd werd wat zij zou willen worden. Haar antwoord was: een bloemetjesgordijn ! Daar werd vervolgens door de deskundigen de conclusie aan verbonden dat het kind een duidelijke mening had en ook een visie op de toekomst. Bert, ik moet bekennen dat wij samen in een deuk lagen. Want wat de deskundigen niet wisten, was dat wij regelmatig het lied zongen “weet je wat ik graag zou willen zijn”. 

Zo kwam ik ook een lactatiedeskundige tegen. Een vierjarige HBO-opleiding om te leren hoe een kind aan de borst moet. In Nepal doen ze dat gewoon. No problemo.

Het toppunt van nonsens deskundigen kwam ik tegen op een site over natuurlijk leiderschap. Daar hadden ze pas deskundigen. Een leiderschap specialist annex team-bewustmaker en uitvinder die vanuit zijn creatieve geest mensen weet te inspireren en uit te dagen tot nieuwe manieren om tot het resultaat te komen dat zij zelf voor ogen hebben. Hij ondersteunt mensen hun bewustzijn te vergroten, hun potentieel te benutten en hun vaardigheden uit te bouwen.

Zijn expertise werd aangevuld met een collega deskundige die zich etaleert als een roekeloze dromer, een essentialist en tropenganger en vanuit die deskundigheid in teamtrajecten zorgt voor ‘alle hens aan dek’ en streeft resultaten na waar iedereen ’s ochtends zijn bed voor uit wil komen. Dan is er nog een betekenisgever annex change initiator en vrolijke noot die zich er in heeft verdiept hoe, waarom en wanneer mensen leren en zichzelf ontwikkelen. Ook de wijsheer, integraal reflector en affectie counselor ontbreekt niet in het rijtje deskundigen.  Evenals een onthuller, katalysator en bekrachtiger. Wie beteed er geld aan dit soort onzin. Kan mij niet voorstellen dat een zichzelf respecterend commercieel bedrijf zijn medewerkers naar dit soort cursusbureua’s stuurt. Bert, ik moet bekennen dat ik nog nooit zo veel verbale diarree van expertises ben tegengekomen. Het doet mij denken aan titelzucht. En die kneuzen in programma’s als Idols, X-factor etc waarbij de evidente losers altijd de boodschap meekrijgen dat ze – howel ze geen ronde verder komen- toch eigenlijk wel heel, heel erg geod waren. Bert, wat vind je hier nu van ?

Bert dacht eens even na en kwam vervolgens met de opmerkingen dat dit laatste nu typisch een voorbeeld is van mensen met een gegeneraliseerd levensincompententiesyndoorm.  Zij voelen zich existentieel verloren en willen graag voor vol aangezien worden. Het Grote Niets zien zij niet als een uitdaging maar als een schrikbeeld, waar zij zich niet los van kunnen maken. Hun diepgewortelde verlangen om iets te zijn uit zich in dergelijke semi-wetenschappelijke onzin. In de hoop dat dit in de no-nonsense wereld niet opvalt. Jammer dus. Maar laat het vooral zo, merkt Bert tot slot op, er is geen eer aan te behalen.  De arrogantie van het gelijk voelen zij aan hun zijde en zij kijken slechts meewarig naar hun niet wetende mede-mens. Wees gelukkig, vertrouwde Bert mij toe, dat je in dit geval tot die laatste groep mag behoren.   

Peter Tersteeg